આઝાદીના ૬૨ વર્ષ August 15, 2009

The Times of India August 15, 1947

આજે આપણા ભારત દેશને આઝાદ થયા ૬૨ વર્ષ થયાં એના માટે દરેક ભારતીયને અભિનંદન. દરેક ભારતવાસીને અભિનંદન અને દેશને વધુ મજબૂત અને ઉજ્જ્વળ બનાવવા માટે પ્રયત્ન કરવાની વિનંતી અને શુભકામના. એનો મતલબ એ નથી કે એનઆઈઆર તરીકે અમે એ જવાબદારીમાંથી છટકી જવા માગીએ છીએ. પણ અમારું યોગદાન સીમિત છે. અમે તો દીકરી અને પારકી થાપણ જેવા છીએ. ભારત દેશે પેદા કર્યા, પાળ્યા-પોષ્યા અને વળાવી દીધા પારકા ઘરે. અને એક સંસ્કારી દીકરીની માફક આ નવા ઘર-દેશને પોતાનું કરી અજવાળવાની જવાબદારી સંભાળવાની છે. પણ પિયર તરફની લાગણી, પ્રેમ અકબંધ જાળવી રાખ્યાં છે. અને સમયાંતરે જે શક્ય હોય તે કરવા માટે કટીબદ્ધ છીએ. હવે અહીં આવ્યા કે આવવું પડ્યું એને નસીબ ગણો કે કમનસીબ. બાકી ઇતિહાસ તરફ નજર માંડીએ તો ક્રિસ્ટોફર કોલંબસ એના ત્રણ જહાજ નિના, પિન્ટા અને સાન્ટા મારીયા લઈને ભારત પહોંચવાની આશા લઈને ઑગસ્ટ ૩, ૧૪૯૨ ના દિવસે નીક્ળ્યો હતો. કારણ કે તે સમયે ભારતમાં સોના, ચાંદી, હીરા-મોતી, રેશમ-જરી અને તેજ મસાલા ના ભંડાર હતા. અને ઑગસ્ટ ૧૪૯૨ થી ઑગસ્ટ ૧૯૫૫ (મારો જન્મ થયેલો – ઉંમર ગણવાનું છોડી આગળ વધીએ). પણ કોલંબસ ભારતની જગ્યાએ ઑક્ટોબરની ૧૨ તારીખે અમેરિકા પહોંચી ગયો જ્યાં નાગાં-પૂગાં માણસો હતાં.. જુલાઈ ૪ ૧૭૭૬ ના દિવસે અમેરિકાએ સ્વતંત્રતા મેળવી. ભારતની જાહોજલાલી ૧૪૯૨-૧૯૪૭ ના સમય દરમ્યાન ક્યાં ગઈ એ વાત માટેના વિરોધાભાસી અને ઘણા બધા જૂઠાંણા સાંભળ્યા છે પણ એની વાત ફરી ક્યારેક કરીશું.     

સ્વતંત્રતા એટલે શું? ઘણી બધી વ્યાખ્યા છે. ગુલામીમાંથી છુટકારો, સ્વાવલંબી, પોતાની માલિકીપણાનો અહેસાસ વગેરે વગેરે. આપણે આપણી સ્વતંત્રતા ત્યારે ગુમાવીએ છીએ જ્યારે આપણે આપણું રક્ષણ કરવા શક્તિમાન નથી હોતા, એકતા કેળવી નથી શકતા અથવા અને આપણો લોભી-લાલચી સ્વભાવ ક્ષણિક લાભ માટે બીજાને શરણે જાય છે. આપણા દેશ માટે કંઈક એવું જ બન્યું હતું. ચાલો ભૂતકાળને તો આપણે બદલી નથી શકતા પણ આપણા વર્તમાનને મજબૂત બનાવી, આયોજન કરી ભવિષ્યને તો વધારે પ્રગતિશીલ બનાવી શકીએ છીએ. મેરા ભારત મહાન કે East or West India is The Best જેવા નારા લગાવી આત્મસંતોષ લેવાથી કશું વળવાનું નથી. જ્યારે દુનિયાના બીજા બધા દેશ આપણા દેશની પ્રગતિ અને સાર્વભૌમકતા ના વખાણ કરે તો ખરું.    

આઝાદીનો મતલબ એ નથી કે દરેક વ્યક્તિ પોતાની મરજી પ્રમાણે કર્યા કરે. આપણે આપણા જીવનને કેવી રીતે જીવવું એના વ્યક્તિગત નિયમો બનાવી એને અનુસરતા હોઈએ છીએ. તો દરેક કુટુંબના, ગામના, સમાજના, ધર્મના, રાજ્યના, દેશના અને આંતરરાષ્ટ્રીય નિયમો હોય છે. અનુશાસન વગરની આઝાદી અંધકાર તરફ લઈ જાય છે.

છાશવારે ધર્મના નામે જાતના નામે હુલ્લડ-તોફાન કરવા, લૂંટફાટ કરવી, જાનહાની કરવી, જાહેર મિલકત કે જે બનાવવા, વાપરવા અને સંભાળવાની જવાબદારી ભૂલી એનું નુકશાન કરવું કે જે મિલકતના ભાગીદાર આપણે પણ છીએ. બસ ટ્રેન કે મકાનો-દુકાનો બાળી આપણે કોનું નુકશાન કરીએ છીએ? જો જીવન આપવા આપણે અસમર્થ છીએ તો કોઈનો જીવ લેવાનો અધિકાર કોણે આપ્યો? આ અમેરિકા એ તો વસાહતીઓનો દેશ છે. દરેક દેશના, રંગના, જાતના અને ધર્મના લોકો અહીં વસે છે પણ મારા ચોવીસ વરસના વસવાટ દરમ્યાન જાત કે ધર્મના નામે કોઈ મોટાં તોફાન નથી જોયાં. પ્રાથમિક શાળાના દિવસો દરમ્યાન એક ડોસો અને ત્રણ દિકરા ની વાત આપણે બધાંએ વાંચી છે કે એક લાકડી તોડવી સહેલી છે પણ લાકડાના ભારાને તોડવો અઘરો છે. આટલી સામાન્ય વાત હજુ આપણે સમજી શક્યા નથી.

આપણા હિન્દી મૂવી બનાવવામાં ઘણું પરિવર્તન આવ્યું છે અને નવી વિચારધારાને વાચા આપતા સારા સારા મૂવી બની રહ્યાં છે. પણ નાના પડદાની વાત કરીએ તો એજ જુના-પૂરાણા સાસુ-વહુ દેરાણી-જેઠાણી ના ઝગડા અને ઘરને નર્ક બનાવવાના પ્રપંચો. પૈસાનો ભભકો આધુનિક સુવિધાનો વધુ પડતો દેખાવ સ્ત્રી-પાત્રની હીણ કક્ષાની વિલનગીરી વગેરે સમાજમાં જાગૃતિ ક્યાંથી લાવી શકે. સંયુક્ત કુટુંબની ભાવના ક્યાંય નજરે પડતી નથી. અને આપણી ભારતીય સ્ત્રીઓ (થોડા પુરૂષો પણ ખરા) ટેલિવિઝનની આ ધારાવાહિક શ્રેણી જોવા માટે કલાકોના કલાક બગાડતા હોય છે.   

જાગવાની જરૂર છે, એકતા કેળવવાની જરૂર છે. ચાલો આઝાદીના નવા વર્ષને સોનેરી બનાવવા પ્રતિજ્ઞા લઈએ.

ભારત દેશ અમર રહે.

વંદે માતરમ્.

એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડિંગ તિરંગા લાઈટ્સ સાથે ૦૮-૧૫-૨૦૦૮

અંધકારનો અજંપો ! August 13, 2009

ઑગસ્ટ ૧૪, ૨૦૦૩ ના દિવસે બપોરે મારું જમવાનું પતાવી હું થોડી તાજી હવા લેવા એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડિંગના અઢાળમા માળની મારી ઑફીસથી એલિવેટર ના સહારે નીચે આવ્યો. નીચે લટાર મારતાં યાદ આવ્યું કે મારે સ્ટેપલ્સમાંથી (ઑફિસને લગતી વસ્તુઓની દુકાન – અત્યારે મુમ્બઈ અને બેંગલોરમાં એની શાખા છે) કંઈક લેવાનું હતું. હું અંદર ગયો અને એકાદ મિનિટ પછી અચાનક લાઈટ બંધ થઈ ગઈ. અહિં આવા સમયે તરત જ આવવા-જવા ના બધા દરવાજા બંધ કરી દેતા હોય છે. થોડી મિનિટ પછી પણ લાઈટ ચાલુ ન થતાં અને એરકંડીશનના અભાવે ગૂંગળાતા ગ્રાહકોને સિક્યુરિટી વાળા ચેક કરી ને બહાર જવા દેવા લાગ્યા. બહાર નીકળ્યો તો અફવાનું બજાર ગરમાગરમ હતું. સપ્ટેમ્બર ૧૧, ૨૦૦૧ ના આતંકવાદી હુમલાનું પુનરાવર્તન ની અફવા થી માંડી જાત જાતની અફવા. બધી ટનલ બંધ કરવામાં આવી હતી. ટ્રેન બંધ, ટ્રાફિક લાઈટ્સ બંધ એટલે વાહનવ્યવહાર ખોરવાયો. સાંજે મોડેથી ટનલ ખોલવામાં આવી પણ ટ્રાફિક એકદમ ધીમી ગતિમાં ચાલતો હતો. ઑફીસમાં તો પછા ન જવાયું પણ છેક રાત્રે આઠ વાગ્યા પછી હું ઘરે પહોંચી શક્યો હતો. એ દિવસ ના અનુભવ ને શબ્દોના વાઘા પહેરાવી એક કવિતા લખી હતી એ આપ સૌની સમક્ષ રજૂ કરું છું. આશા છે કે ગમશે.

એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડિગ - ઓગસ્ટ ૧૫, ૨૦૦૮ તિરંગા લાઈટ્સ સાથે

એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડિંગ - ઓગસ્ટ ૧૪ ૨૦૦૩

પગપાળા ઘર તરફ પ્રયાણ - ઓગસ્ટ ૧૪ ૨૦૦૩

અંધકારનો અજંપો (Blackout)

અઢાળમા ફ્લોરથી સ્ટેપલ્સ ગયો,

એમ્પાયર સ્ટેટ બિલ્ડિંગ છોડી ગયો.

કાંઈ લીધું ન લીધું ને પાવર ગુલ,

ખાલી હાથે ફંફોસાઈને બહાર આવ્યો.

હતું કે ખાલી એક બિલ્ડિંગની વાત છે,

ચારે તરફ એક સરખું બસ જોતો ગયો.

પબ્લિક-ફોન ગળે પબ્લિકની ગાળો!

પ્રેમ, પ્રશંસા કે પૈસા બસ ફંગોળી ગયો.

સેલ ફોન – મોબાઈલ ફોનને વારંવાર,

કાન-મોંથી દબાવી થાકી થાકી ગયો.

એલિવેટર ભલે ઉપર ન જાય પણ,

નીચે જવાની રિક્વેસ્ટ ઘોળી પી ગયો.

ટનલ, ટ્રેન બ્રિજ બંધ ને ચાલે બસ નજીવી

માનવ-મહેરામણ પગપાળા કરતો ગયો.

ફરજ ભૂલ્યા ટ્રાફિક સિગ્નલ તો ભલે

એનવાયપીડી તોય એની જાત પર ગયો.

મેયર, ગવર્નર અને પ્રેસિડેન્ટનું આશ્વાસન

થાકેલા પાકેલા પગને ચાબખા મારી ગયો.

કાલ અને આજની વચ્ચે આ ફરક જોઈને

ફાનસ ભૂલી ગયાનો અફસોસ થઈ ગયો.

– જગદીશ ક્રિશ્ચિયન 

અહીં આ દેશમાં ભાગ્યેજ એવું બને કે વીજળી બંધ થાય. ક્યારેક વાવાજોડાં ના કારણે થોડા સમય માટે વીજળી બંધ થાય. પણ આ વખતના વીજળી ના ભંગાણ ને સરખું થતાં ત્રણેક દિવસ લાગ્યા. વીજળી ન હોય તો ધરમાં અજવાળું ન થાય, ફ્રીઝ ન ચાલે, એરકંડીશન ન ચાલે, ટીવી-રેડિયો ન ચાલે, કમ્પુટર ન ચાલે, માઇક્રોવેવ-ઇસ્ત્રી એવી કોઈ પણ વસ્તુ જેને ચલાવવા માટે વીજળી ની જરૂર પડે એવી કોઈ વસ્તુ કામ ના કરે. માણસે વીજળી ની શોધ કરી અને એનાથી ચાલતા ઉપકરણો બનાવી માણસના રોજીંદા જીવનમાં કેટલી બધી સગવડ-રાહત કરી આપી. પણ જો આ સગવડ થોડા સમય માટે ન હોય તો માણસ કેટલો પાંગળો થઈ જાય છે. વીજળીના અભાવે એલિવેટર- એસ્ક્લેટર ન ચાલે, ટ્રેન ન ચાલે, રસ્તા પરની ટ્રાફિક લાઈટ્સ ન ચાલે. માણસ જાત પોતે પોતાના જ સંશોધન-આવિષ્કરણનો શિકાર બની જાય છે. અમેરિકા ની જેમ દુનિયાના ઘણા બધા દેશ અંગ્રેજોની ગુલામીમાંથી મુક્ત થયા અને આઝાદીના અજવાળામાં રહેવા લાગ્યા, પણ આપણે આપણા જ સંશોધનના ગુલામ બની ગયા છીએ એવું નથી લાગતું? મને યાદ છે મારા શાળાના દિવસો જ્યારે બધા ઘડિયા મોઢે હોવા જરૂરી હતા, આજે પણ પ્રયત્ન કરું તો યાદ આવી જાય છે. કેલક્યુલેટરના સહજ ઉપયોગની ટેવના કારણે આંગળીઓને વેંઢે હિસાબ કરવાની કુશળતા મરી પરવારી છે. અહીં અમેરિકાના છોકરાંઓને તો એક વત્તા એક માટે પણ કેલક્યુલેટરની જરૂર પડે છે (થોડી અતિશયોક્તિ કરું છું!). જુલાઈ ૧૯૮૫ માં અહીં આવ્યા પછી ન્યુ યોર્ક પોર્ટ-ઓથોરિટી બસ-ટર્મિનલ ના એક ન્યૂઝસ્ટેન્ડ પર જોબ શરૂ કરી (આ મારી અમેરિકાની પહેલી જોબ – એના પહેલા બે દિવસ એક જ્ગ્યાએ કામ કરેલું એની વાત ફરી ક્યારેક કરીશ). આ જગ્યા એવી જ્યાં સવારે ૬-૧૦ અને સાજે ૩-૮ ના સમય દરમ્યાન લોકો ભાગાભાગ કરતા હોય પોતાના કામના સ્થળે કે પોતાના ઘરે પહોંચવા. બધાંને ઉતાવળ, અને ઉતાવળમાં ન્યૂઝ-પેપર, મેગેઝીન, સિગારેટ ગમ-કેન્ડી વગેરે લેતા જાય. એ સમયે આંગળીના વેંઢે ગણવાની કુશળતા બહુ કામ લાગેલી. ગ્રાહક જેમ જેમ વસ્તુ ઉપાડે તેમ તેમ દિમાગ સરવાળો કરતું જાય અને જ્યારે એ પૈસા આપવાની તૈયારી કરે ત્યારે પરચૂરણ ગણી હાથમાં તૈયાર અને જેવી એના હાથમાં નોટ દેખાય એટલે એને બાકી આપવાની નોટ પણ તૈયાર. હજુ આજે પણ કેટલાય કુશળ ગુજરાતીઓ આ પ્રમાણે જોબ કરે છે કે પોતાનો સ્ટોર ચલાવે છે તો ક્યાંક કેલક્યુલેટરવાળા પણ જોવા મળતા હોય છે. પહેલા પરિવારના, સંબંધીઓના અને ઓળખીતાં બધાના ફોન નંબર મોઢે રહેતા હવે ઘરના ફોન કે સેલ-ફોનની ડિરેક્ટરીમાં નોંધ્યા પછી યાદ રહેતા નથી. એલાર્મ ન રણકે તો સવાર થતી નથી કે મોડી થાય છે. પહેલાં ૫-૧૦ માળના પગથિયાં ચડી જતા પણ હવે જો એલિવેટર ન ચાલતું હોય અને બીજા માળે જ જવાનું હોય તોય કેટલા નિસાસા નીકળી જાય છે. ભલે રોજ એક કલાક જીમમાં કસરત કરતા હોય પણ સ્ટેશન પર એસ્કલેટર ન ચાલતું હોય અને ૪૦ પગથિયાં ચડવાના થાય તો NJ Transit કે MTA ને કેટલીય ગાળો આપી દઈએ છીએ.

આપણે દરેક આવિષ્કારનો અતિ ઉપયોગ કરતા હોઈએ છીએ અને ઘણી વખત ગેર-ઉપયોગ કરતા હોઈએ છીએ. વાહન ચલાવતી વખતે સેલ ફોનનો ઉપયોગ ક્યારેક અકસ્માત કરાવી શકે. ચાલુ બસ કે ટ્રેન ની અંદર ઊંચા અવાજે સેલ ફોન પર વાર્તાલાપ કરવાથી બીજા યાત્રીઓને ખલેલ પહોંચાડતા હોઈએ છીએ. ઘરમાં બિનજરૂરી વિજળી ના ઉપયોગથી બિનજરૂરી ખર્ચ અને વપરાશ કરતા હોઈએ છીએ. બાળકો ટેલિવિઝન પર કે કમ્પુટર પર વધારે સમય ગાળીને અભ્યાસ માટે પૂરતો સમય ફાળવતા નથી. પાણી ખોરાક વીજળી અને ખનીજ તેલનો બગાડ રોકવા માટે સચેત મનોવૃત્તિ કેળવવાની દરેકની જવાબદારી છે.

ભારતના સ્વતંત્રતા દિવસની ઉજવણી – એડિસન, ન્યુ જર્સી – ઑગષ્ટ ૯, ૨૦૦૯ August 10, 2009

ગયા વર્ષે પરેડના દિવસે વરસાદ હોવાથી સંખ્યા થોડી ઓછી હતી. આ વર્ષે પણ સવારે થોડો વરસાદ પડ્યો પણ બપોર સુધીમાં તડકો નીકળી આવ્યો. લગભગ ૩૦ થી ૪૦ હજારની સંખ્યામાં લોકો પરેડમાં ભાગ લેવા આવ્યા હતા. મોટા ભાગના વડિલ વયનાં ભારતીય વેશ પહેરી આવેલા તો થોડા મહેશમાંથી Mike, પ્રદિપમાંથી Peter બનેલા સુટમાં સજ્જ હતા. રંગબેરંગી વસ્ત્રોથી મઢી તરૂણીઓ અને આધુનિક કપડાં વાળા યુવાવર્ગથી માંડી નાનાં ભૂલકાંઓ અહીં હાજર હતા. થોડા લોકલ રાજકારણીઓ પણ આ પરેડમાં જોડાયા હતા.

અહીં ક્લિક કરીને પરેડના પિક્ચર નિહાળો. પ્રાપ્તીસ્થાન – શ્રી. જયેશ મહેતાની વેબસાઈટ – www.ranng.com

આ પરેડની વિડીયો જોવા અહિં ક્લિક કરો. પ્રાપ્તિસ્થાન – – vids.myspace.com

ઑગષ્ટ ૧૬ ૨૦૦૯ ના દિવસે ન્યુ યોર્ક શહેરમાં પરેડ યોજાવાની છે. 

આટલાં વર્ષો લાગ્યાં? August 1, 2009

આજે કોઈ પણ પૂર્વભૂમિકા બાંધ્યા વગર મારી એક રચના અહીં રજૂ કરું છું. આશા છે કે તમને ગમશે. ગમે કે ન ગમે જણાવજો જરૂર.

આટલાં વર્ષો લાગ્યાં?

સ્નેહનો સ્વીકાર કરતાં આટલાં વર્ષો લાગ્યાં?

જીવું છું કે નહીં જાણતાં આટલાં વર્ષો લાગ્યાં?

પતન કે હતી નિષ્ફળતા સમજી શક્યો નથી!

વિશ્લેષણ કરતાં કરતાં આટલાં વર્ષો લાગ્યાં?

આજે કે કાલે કહું એવી પ્રત્યોજણની પીડા,

ચાહું છું તમને કહેતાં આટલાં વર્ષો લાગ્યાં?

પામવું ન પામવું, કળે ના કળે લે ફળે ના ફળે,

મોત પછી કફન પામતાં આટલાં વર્ષો લાગ્યાં?

પૂછે તો આખરી ઇચ્છા કહું તને ‘જગદીશ’

ધીરજ ખૂટી, પૂછતાં આટલાં વર્ષો લાગ્યાં?

–   જગદીશ ક્રિશ્ચિયન મે ૦૫, ૨૦૦૪

શ્રી. મૃગેશ શાહના બ્લોગ (રીડગુજરાતી.કોમ) પર આ રચના માર્ચ ૨૦૦૬ ના દિવસે મૂકવામાં આવી હતી.

ફરી મળીશું. આભાર.